భారతదేశంలో వాయు కాలుష్యం అనేది ఒక తీవ్రమైన సమస్యగా నిలిచింది, ఇది ప్రజల ఆరోగ్యంలో మరియు ఆయుర్దాయంలో ప్రతికూల ప్రభావాలను చూపుతోంది. 2021లో విడుదలైన ‘ఎయిర్ క్వాలిటీ లైఫ్ ఇండెక్స్’ నివేదిక ప్రకారం, ఉత్తర భారతదేశంలోని సుమారు 48 కోట్ల మంది ప్రజలు ప్రపంచంలోనే అత్యంత తీవ్రమైన వాయు కాలుష్యాన్ని ఎదుర్కొంటున్నారు. ఈ పరిస్థితి వారి ఆయుర్దాయాన్ని సగటున 9 సంవత్సరాల వరకు తగ్గించవచ్చని అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి.
కేంద్ర ప్రభుత్వం 2019లో జాతీయ స్వచ్ఛ గాలి కార్యక్రమం (NCAP)ను ప్రారంభించింది, దీని లక్ష్యం గాలిలోని సూక్ష్మ ధూళి కణాల (PM2.5) స్థాయిలను తగ్గించడం. ఈ కార్యక్రమం విజయవంతమైతే, భారతీయుల సగటు ఆయుర్దాయం దాదాపు రెండు సంవత్సరాలు, ఢిల్లీ నివాసితుల ఆయుర్దాయం మూడున్నర సంవత్సరాలు పెరుగుతుందని అంచనా.
2024లో, ఎయిర్ క్వాలిటీ లైఫ్ ఇండెక్స్ నివేదిక ప్రకారం, 2021–22 మధ్యకాలంలో భారత్‌లో వాయు కాలుష్యం 19.3% తగ్గింది. ఈ తగ్గుదల భారతీయుల సగటు ఆయుర్దాయాన్ని ఒక సంవత్సరం పాటు పెంచింది. అయితే, ఉత్తర మైదానాల్లో నివసించే 540.7 మిలియన్ల ప్రజలు గాలిలో ఉన్న అధిక కాలుష్య స్థాయిల కారణంగా ఆయుర్దాయం 5.4 సంవత్సరాలు తగ్గుతోంది.
వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించేందుకు ప్రభుత్వాలు పటిష్టమైన విధానాలు, చర్యలు తీసుకోవాలి. ప్రజలు కూడా ఈ సమస్యను సీరియస్‌గా తీసుకుని, ప్రభుత్వాలను నిలదీయాలి. డాక్టర్లు, ఆరోగ్య నిపుణులు ప్రజలకు అవగాహన కల్పించడంలో కీలక పాత్ర పోషించాలి. వాయు కాలుష్యాన్ని నియంత్రించడంలో కఠిన చర్యలు తీసుకోవడం తప్ప వేరే మార్గం లేదు. సమగ్ర విధానాలు, ప్రజల సహకారం, ప్రభుత్వ చర్యలతో మాత్రమే వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించి, భారతీయుల ఆరోగ్యం, ఆయుర్దాయాన్ని మెరుగుపరచడం సాధ్యం.
